Bu bölümde tam otomatik şanzımanların genel yapısı, emek vermesi ve parçaları hakkında temel düzeyde bilgiler verilecektir. Devamında otomatik şanzımanın tüm parçalarının emek harcama prensipleri ve teknik bilgileri anlatılacaktır.
Taşıtın hızına, gaz kelebeği pozisyonuna, yol ve yük şartlarına bağlı olarak;
viteslerin otomatikman değişmelerine imkân veren güç aktarma organlarına otomatik transmisyon (otomatik şanzıman) denilmektedir.
Yüksek tork aktarımı, süratli vites geçişleri, oldukca sayıda vites kademesi, konforlu sürüş, düşük yakıt tüketimi, düşük emisyon, sportif sürüşe uyumluluk şeklinde avantajları tam otomatik şanzımanlar sunabilir.
Tam otomatik şanzımanlar, sportif sürüş programına yada manuel kullanım modlarına haiz olabilir.
TAM OTOMATİK ŞANZIMANIN PARÇALARI
Tam otomatik şanzıman parçaları 3 temel grupta yer alır; Mekanik, Hidrolik, Elektronik.
Mekanik Parçalar:
Hidrolik Sistem Parçaları:
Elektronik Sistem Parçaları:
*Gösterge ve kumanda elemanları (Gösterge panelinde bilgilendirme ve sürücü seçimleri)
Tam otomatik şanzıman parçalarını 3 temel gruba ayırırsak;
Tam otomatik şanzımanlar otomobillerde, 90’lı yıllarda 4 vites kademesi sunarken; 2020’li yıllarda 8 vites kademesi sunabilmektedir.
6 vitesli tam otomatik şanzımana ilişik dişli oranları (tahvil – aktarma oranları):
1. vites 4.171
2. vites 2.340
3. vites 1.521
4. vites 1.143
5. vites 0.867
6. vites 0.691
Çekiş Tiplerine Gore Tam Otomatik Şanzımanlar
Otomatik şanzımanlar, vasıta çekiş türüne ikiye ayrılır:
*Önden çekişli araçlarda tam otomatik şanzımanlar (transaks)
*Arkadan çekişli araçlarda tam otomatik şanzımanlar
Arkadan çekişli araçlarda kullanılan tam otomatik şanzımanlar boylamasına düzene haizdir, yapılarında diferansiyel bulunmaz.
Önden çekişli araçlarda kullanılan tam otomatik şanzımanlar (transaks) daha kısa kompakt yapıdadır ve şanzıman gövdesinde diferansiyel de bulunur.
Dört tekerden çekiş sistemine haiz (4×4 – awd) otomatik şanzımanlı araçlarda, iki tür şanzıman yapısı da kullanılabilir; bu durumda şanzımanla beraber bir aktarma dişli kutusu da olacaktır.
Otomatik Şanzımanın Avantajları
Otomatik transmisyonların avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
* Debriyaj olmadığı için otomatik transmisyonlu araçların ilk harekete geçişi sarsıntısız olur.
* Motor ile güç aktarma organları arasındaki bağlantı hidrolik olduğundan sarsıntı ve titreşimler oluşmaz. Transmisyonun ömrü daha uzun olur.
* Otomatik transmisyonlu araçlarda vites değişimleri otomatik olduğundan, sürücünün hâkimiyeti ve dikkati artar.
* Otomatik transmisyonlu araçlarda, vasıta vitesteyken ve dururken (frene basılması durumunda), motor çalışmasına devam eder.
* Otomatik transmisyonlu araçlar, yokuş yukarı kalkış esnasında aracın geriye kaçmasına izin vermezler.
* Otomatik transmisyonlu araçlar, şehirlerarası yollarda, standart vites kutulu araçlara gore daha azca yakıt tüketimi sağlarlar.
Otomatik Şanzımanın Dezavantajları
Standart vites kutulu araçlara gore birazcık daha pahalıdır
Bakım ve onarım işlemleri her mekanikçi tarafınca yapılamaz
Yedek parçaları pahalıdır.
Otomatik Şanzıman Vites Konumları ve Anlamları
R: Geri vites,
N: Boş vites
D: Otomatik sürüş
1: 1. viteste sabitler (yokuş çıkarken)
2: En fazla 2. vitese geçer.(düşük hız, yokuş)
D3 : En fazla 3. vitese kadar çıkar 1-2-3.
M: Manuel mod
S: Sport mod